The Word Foundation
Goverana iri peji



THE

WORD

Vol. 15 AUGUST 1912 Nha. 5

Copyright 1912 naHW PERCIVAL

Kurarama nokusingaperi

(Inoenderera mberi)

KUSHURE kweizvozvo munhu anogona kuzvisarudzira kuupenyu hwekusafa uye kutanga maitiro chaiwo ekurarama nekusingaperi anofanira kunge achiziva zvimwe zvezvinodiwa zvehupenyu hwakadai uye nezve izvo zvaanofanira kuita kuti azvigadzirire iye kutanga. Pfungwa yake inofanirwa kuve nechido chekubata uye kubata nematambudziko akabatanidzwa. Anofanira kunge akagadzirira kusiya nzira yekufa kuti afe kana iye asati atanga kuita kwekusafa kwekugara. Mu Chikumi uye Chikunguru nyaya dze The Word vanokurudzirwa misiyano iripo pakati pehupenyu hunofa uye husingafi, uye chinangwa icho munhu chaanofanirwa kuve nacho sechikonzero chekusarudza kwake kurarama nekusingaperi.

Mushure mekufungisisa pamusoro pezvataurwa ipapo; mushure mekuwana kuti ivo vanomukumbira kwaari sekunzwisisa uye kurudyi; mushure mekunzwa chokwadi chekuti ari kuda kusiya zvese zvakafanira kuti arege uye aite zvese zvinoitwa zvakafanira nemaitiro; mushure mekutsvaga uye kupfuudza chete mutongo pane zvinangwa zvake, uye mushure mekuwana kuti chinangwa chinomuita kuti ararame nekusingaperi, ndihwo hupenyu husingafi anogona kushandira vamwe vanhu pane kuti ave nemufaro usingaperi kana simba, ipapo yakakodzera kusarudza uye inogona kusarudza kutanga maitiro ekurarama nekusingaperi.

Maitiro ekurarama nekusingaperi anoswededzwa nekufunga kurarama nekusingaperi, uye anotanga nekufunga kwepfungwa yekurarama nekusingaperi. Nekufunga nezve kurarama nekusingaperi zvinorehwa kuti pfungwa dzinodzika mushure nekutsvaga zvese zviripo panhau yacho, uye kufungisisa nezve pfungwa yekurarama nekusingaperi. Pfungwa padzinenge dzichimutswa zvinobva zvagadzirira uye kugadzirira muviri kutanga kuita. Iko kufunga kwepfungwa yekurarama nekusingaperi kunoitika panguva iyoyo apo pfungwa kwenguva yekutanga dzinomutsa kuzadzikiswa kweicho kurarama nekusingaperi. Izvi zvinomutsa zvinosiyana nebasa reiripfungwa pakubata kwaro uye kuedza kunzwisisa. Inouya mushure uye semhedzisiro yeiyi gropings uye kuedza, uye yakafanana nekupenya mupfungwa, uye kugutsikana kuri, mhinduro yechinetso mumasvomhu iyo pfungwa yakashanda kwenguva yakareba. Uku kufunga kweicho kurarama nekusingaperi kungangosvika kusvika nguva refu mushure mekunge mumwe azvipire kurarama zvachose. Asi zvichauya, sezvo zviitiko zvake zvinoenderana neizvo iye anodzidza uye anoziva nezve maitiro. Paanopepuka kune izvo kurarama nekusingaperi, haazove mukushushikana pamusoro pezvaaifanira kuita; iye achaziva maitiro uye nekuona nzira yake. Kusvika panguva iyoyo anofanira kutungamirirwa munzira yake nekufunga nezvenyaya uye nekuita zvinoratidzika sezvakanyanya.

Mushure mekunge murume apa kufunga kwakaringana pachinhu chekurarama nekusingaperi uye achigutsikana kuti ndizvo zvinhu zvakanaka kwaari kuita uye akaita sarudzo yake, akagadzirira uye achazvigadzirira iyo kosi. Iye anozvigadzirira pachidzidzo ichi nekuverenga nekufunga pamusoro pezvaakaverenga pamusoro penyaya, uye nekuziva tsika yake yemuviri uye nenhengo dzayo dzakavezwa, sekusiyana kubva mumagariro ake epfungwa nepfungwa uye pamweya izvo zvinoumba sangano rake semurume. Hazvidikanwe kwaari kunhonga raibhurari kana kuenda kunzvimbo dzekunze-dze-iro kunotsvaga zvakanyorwa pamusoro pechinhu. Iye anozoziva zvese izvo zvakafanira kuti iye azive. Zvakawanda zvichawanikwa panhaurwa idzi mumashoko aJesu uye nemunyori weTestamente Itsva, mune dzakawanda zveManyoro zvakanyorwa uye muMiddlethology yekare.

Chinyorwa chinodudzira uye chinopa rumwe ruzivo kupfuura chero chakanyorwa munguva dzazvino chakaburitswa pasi pezita rekuti "The Elixir of Life" mu "Theosophist" yaMarch naApril (Vol. 3, Nos. 6 na 7), 1882, pa. Bombay, India, uye rakabuditswa zvakare mumabhuku akaunganidzwa anonzi "Makore mashanu eiyo Theosophy" kuLondon muna 1894, uye zvakare pakati pezvimwe zvinyorwa zvakanyorwa muBombay muna 1887 pasi pezita re "Nongedzo kuTheosophy." Mune chino chinyorwa, semamwe zvinyorwa pane icho chinyorwa, ruzivo rwakawanda rwakakosha pane iyo kosi rwakasiyiwa.

Hupenyu husingafi hahuwanikwe mushure mekufa; inofanira kutorwa pasati yafa. Hupenyu hwepanyama hwemurume musimba rakazara haupfuure zana remakore. Hurefu hwemunhu hwehupenyu hwakareba kuti huite basa rake munyika, kusiya nyika, kuenda nenzira ino fanirwa kurarama nekusingaperi, uye kuve nehupenyu husingafi. Kuti ave kusafa, munhu anofanira kuyambuka pamusoro peinowanzove nguva yake yekufa uye kuwedzera hupenyu hwemuviri wake. Kuti muviri wenyama ugare kuburikidza nemazana emakore unofanirwa kunge uine hutano uye wakasimba uye usina hutachiona kuzvirwere. Bumbiro rayo rinofanira kuchinjwa.

Kuti uchinje bumbiro remuviri wenyama kune izvo zvinodiwa, inofanirwa kuvakwazve nguva zhinji. Organ inofanirwa kutsiva nhengo, sero rinofanira kutsiva sero mukuwedzera kuperera uye mhando. Nekuchinja kwemasero nemitezo panenge paine zvakare shanduko yemabasa. Nekufamba kwenguva bumbiro remuviri rinoshandurwa kubva munzira yekufa kwayo inova nzira yekutanga nekuzvara uye ichipera nekuguma, kufa kuita mararamiro, mushure mekushandurwa, iyo nguva yekufa, yapfuudzwa zvakachengeteka. Kuvakazve uye kuunza shanduko dzakadai mumuviri, muviri unofanirwa kuve wakasununguka kubva pakusachena.

Muviri haugone kuve wakachena uye wakanaka, kunze kwekunge uine kuchena mukufunga, hunhu mukufunga. Kuchena kwemuviri hakugadziriswe neicho kungoda kuchena kwemuviri. Kuchena kwemuviri kunogadzirwa semhedzisiro yekuchena uye kunaka mukufunga. Kuchena uye runako mukufunga zvinokudziridzwa nekufunga pasina chakabatanidzwa pane iyo pfungwa, kana kubatanidzwa mune kufunga kune zvawanikwa zvinotevera kufunga, asi nekuda kweizvozvo ndizvo chaizvo kufunga.

Kana pfungwa dzichifunga kudaro, kuchena uye kunaka zvinongoerekana zvaitika. Chimiro chesero rimwe nerimwe riri mumuviri wemunhu ndizvo zvakakonzerwa uye zvinokonzerwa nemhando yemifungo yake. Muviri wake wese kunge unokonzerwa uye ndiwo mhedzisiro yemifungo yake zvizere. Zvinoenderana nemhando yemafungiro ake, ndizvo zvichaitawo muviri wake uye zvichaita saizvozvo. Semhedzisiro yemafungiro epamberi, muviri wemunhu muzvomukati uye zvakazara zvino unoshanda kana kushandura pfungwa dzake. Masero kana nzara ichidhonza, kudhonza, kurudzira pfungwa kunanga kuzvinhu zviri zvechisikwa chavo. Kana akapa chibvumirano uye kufunga kune izvi, iye anosimbisa uye kubereka masero emuviri wake zvichienderana nemasikirwo avo. Kana aramba kuranga uye akapa pfungwa kune izvo zvinhu izvo zvichikwevera pfungwa dzake uye iye osarudza zvimwe zvidzidzo izvo iye anotenda kuti zvakanakisa uye anofunga nezvazvo, ipapo masero ekare ari mumuviri wake nemasikirwo ake anofa, uye masero matsva akavakwa ndeemhando yemafungiro ake, uye kuda, chero bedzi avapo, kuchinjisa pfungwa yake.

Iye murume haakwanisi kusiya pfungwa kana kukumbira pfungwa yekusiya sevadi avo vanozogara munzira pamusoro pezororo ravo kana sekutaura kunoita vakadzi kwavo. Mumwe anoramba achishamwaridzana neayo kana inovaraidza haigone kubvisirwa pfungwa.

Pfungwa haigone kuenda kana mumwe akazvibatirira kwairi kana akazvitarisa. Kuti ubvise kufunga murume haafanire kubhowa kana Sanction kuvepo kwayo. Anofanira kucherekedza kuvepo kwawo uye oitsiure, uye ipapo ozodzora pfungwa dzake ozviteerera kufunga kwaaizoitira. Pfungwa isingadiwe haigone kugara mumamiriro asina kufararira. Sezvo munhu anoramba achifunga izvo izvo izvo izvo izvo, iye anovaka muviri wake muchimiro chemifungo yake uye muviri wake unobva watemerwa kuzvipingamupinyi izvo zvisiri izvo uye kuvhiringidza pfungwa dzake nepfungwa izvo zvisiri izvo. Muviri sezvo wakavakirwa pasi uye nekufunga kwakanaka, unosimba uye unopesana nesimba izvo izvo zvisina kunaka kuti uite.

Muviri wenyama unovakwa uye unochengetedzwa nezvikafu zvemuviri. Saka zvekudya zvemuviri zvinosiyana mumhando zvichadikanwa sekureba sekudikanwa kwemuviri uye kusvikira zvadzidza kuita pasina ivo. Muviri unokuvara uye hutano hwayo hucharemara kana zvikafu zvadzinoda zvichiramba. Chero chero chikafu chinodiwa kuchengetedza hutano hwacho chinofanira kupihwa muviri. Rudzi rwechikafu chinodikanwa nemuviri chinotemerwa nemhando yechishuwo icho chinoritonga. Kuramba nyama kune carnivorous mhuka yemuviri wemunhu inozofa nenzara nekuikanda mukukanganisa uye nekukurumidzira nguva yayo yekufa. Rudzi rwechikafu chinodikanwa nemuviri chinofanira kuchinjwa sekushandurwa kwemuviri kwete kumberi.

Muviri unoshanduka pamwe nekushandurwa kwezvido zvinomutonga. Izvo zvido zvinoshandurwa nemafungiro. Kazhinji tsika dzemunhu dzinotevera kukurudzira kwezvishuwo zvake. Chido anotonga pfungwa dzake. Kunyange kuda kuchidzora pfungwa dzake, chishuwo chinodzora kufunga; kufunga kuchasimbisa chishuwo uye chishuwo chinochengetedza chimiro chayo. Kana munhu asingatenderi kuti pfungwa yake iteerere kuchiva, chishuvo chinofanira kutevera pfungwa yake. Kana chishuwo chinotevera kufunga kuti chimiro chayo chinoshandurwa chichienda kune icho chefunga icho chinotevera. Sezvo pfungwa zvadzinenge dzakachena uye zvido zvinomanikidzwa kutevera iyo pfungwa, zvishuwo zvinodya zvechimiro chendangariro zvobva zvachinja zvinodiwa nezvinodiwa nemuviri. Naizvozvo munhu haafanire kuedza kuona uye nekushandura chimiro chemuviri wake nekuchidyisa icho nezvikafu zvisina kuenderana nezvinodiwa zvake, asi nekushandura zvishuviro zvake nekudzora kwemifungo yake. Sezvo munhu anodzora uye achitungamira iye kufunga kwake kuwirirana nehupenyu husinga peri uye maitiro ekurarama nekusingaperi, muviri uchaita kuti uzivikanwe uye udye chikafu chinodiwa kune shanduko yake mukukura.

Muviri wemunhu izvozvi zvinoenderana nezvikafu zvevhu nekuda kwekuchengetedza kwayo. Zvikafu zvepanyika zvinofanirwa kushandiswa kwenguva yakareba. Kureba kwenguva kungaziviswa nezvido zvemuviri. Muviri unoratidza zviri izvo zvinodikanwa nekushandurwa mune izvo zvinhu zvechiishuvo chake. Kubva pamutumbi unorema, unorema kana kuita senge muviri, muviri unozova unowedzera, unonetesa, unogoneka. Kunzwa kwayo kwakanyanya kushupika uye kuremerwa kuchapa nzvimbo kunyatsojeka uye kupepuka. Shanduko dzemuviri idzi dzichaperekedzwa pamwe nekuita shanduko pakudya kwepasi. Izvo zvichawanikwa kuti chikafu chinodikanwa chine hupenyu hukuru hwehupenyu mune hushoma huwandu kana huwandu. Chikafu chakasimba chinodikanwa sekureba sekunge muviri uchingogara muhomwe.

Kusiyanisa kunofanirwa kuitwa pakati pezvinodiwa nemuviri uye izvo zvinoda muviri. Zvinodiwa nemuviri ndizvo zvaive zvishuvo zvake zvekare, izvo zvakazogadzwa uye kugutsikana nefungwa uye izvo zvakafadzwa pamasero uye nekudzokorodzwa navo mune mamwe masero. Zvinodiwa nemuviri ndizvo zvinodikanwa nemaseru matsva uye ane hutano kuti akwanise kuchengetedza simba rehupenyu. Muviri haufanire kubvumidzwa kutsanya kunze kwekunge chikafu chatanga kudzoreka. Kana kutsanya kwatanga kunofanirwa kuenderera mberi sekureba kwemuviri uine simba nepfungwa zvakajeka. Kana muviri uchiratidza kushaya simba kana kupa humwe humbowo hwekudiwa kwechikafu, chikafu chakadaro chinofanirwa kutorwa sezvichazozivikanwa kuti chinonyatsokodzera.

Shanduko dzemuviri idzi dzinozoitika nekuda kwekuchinja kwemasero emuviri. Iyo yakareba hupenyu hwemasero, zvishoma chikafu chinodikanwa kuchengetedza. Upfupi hupenyu hwemasero, kazhinji chikafu chinodiwa kupa zvinhu zvinodiwa kutiitsiva nemaseru akafa. Kana chishuwo chakafanana neicho chakatsikwa pamasero ekare, ipapo chikafu chimwe chete chinodikanwa kupa zvivakwa zveiyo zvisikwa zvekutonga. Kana zvishuwo zvachinja, saka chikafu chinodiwa chekuvaka maseru manyowani senge chichaenderana nezvido. Uku kuwiriraniswa kwechikafu nechishuwo kunooneswa neenzara yemasero uye nhengo mumuviri, uye zvichanzwisiswa nemumwe paanenge achijairana nemuviri wake uye nekudzidza kuziva izvo zvaanoda. Saka chikafu chakasimba chichava chakapora. Ipapo zvinwiwa zvichatora nzvimbo solids. Muviri unoratidza kuti zvinoda zvishoma uye zvishoma chikafu. Sezvo muviri uchinge uchinge uchidawo zvekudya zvishoma, zvese zvirwere zvingave zvichitambudza kana zvakapora mumuviri zvichanyangarika uye muviri unowedzera musimba. Kusimba kwemuviri hakutsamiri pane huwandu hwechikafu chinodyiwa, asi pahuwandu uye huwandu hwehupenyu hwakaiswa nemuviri nechikafu parumwe ruoko, uye, kune rumwe, kuti hapana kurasikirwa kwehupenyu.

Zvimwe zvekuchinja kwemuviri zvichaperekedza kudzikiswa zvishoma nezvishoma kwechikafu. Shanduko idzi dzinozoenderera kwenguva yakati rebei, kuitira kuti muviri ugadziriswe uye hugadziriswe kune idzva mamiriro ayo yaachakura mairi uye nemabasa matsva aanofanira kuita. Pakati peiyi nguva muviri wakange uchipera nhengo dzayo, uye nekukura kuita miviri, seyenyoka inodonha kubva pamatehwe ayo. Iko kuderera kwezvibodzwa zvemuviri wemitezo yekugaya. Iko kuderera kwekuvanzika kwemudumbu, chiropa, kenza. Iyo yamentary canal inova diki. Kutenderera kweropa kunononoka uye moyo-unorova zvishoma. Pakati peiyi shanduko, uyo ari kuvapfuura ave achikura kuva hutsva hwemuviri. Zvido zvaro zviri nyore uye hupenyu hwayo huri kuwedzera. Kana chapfuura muhudiki, muviri mutsva unopinda pane imwe nguva yekuyaruka. Pane ino nguva yekuyaruka inodonha, sokunge zvakadaro, mimvuri yezvese zvekare nguva dzekuyaruka kwehupenyu hwakawanda. Panguva ino svika zvinoitika zvevose vakafanana hupenyu nguva, uye saka zvakare inowanikwa panguva yekuyaruka kwemuviri mutsva maitiro aimbove ematanho iwayo apfuura ekuyaruka. Iyi nhanho yekuyaruka yehupenyu hutsva hwemuviri inguva ine njodzi mukukura. Kana iko kukanganisika kuchiteererwa kufambira mberi kwese kunomira uye munhu anowira muchikamu chakaderera chehupenyu hwapasi pane hwaakabuda nahwo. Kana pfungwa iyi ikapfuurwa hapana chikafu chakasimba chinodiwa. Zvichiri kumwe kuchinja kwemuviri kuchatevera. Iyo yamentary canal ichavhara uye kupera kwayo kunobatana neecoccygeal gland. Chikafu chinotorwa chinomedzwa nemuviri, uye chero chinhu chakasviba chinobvisirwa mhando dzeganda. Izvo hazvizodiwe ipapo kutora chikafu chinovaka kuburikidza nemuromo, asi chikafu chinogona kutorwa nenzira yemuromo. Kudya kunogona kutorwa kuburikidza neganda sezvo marara nyaya iripo zvino yatsvagirwa. Panhanho mukukura kwemuviri hazvichazodi chero chikafu chakakora kupfuura mvura. Kana muviri ukatakurwa kusvika pamuganho wekukura kwawo, zvinoenderana nemweya kuti uwane chikafu uye nemvura inodikanwa inozobviswa kubva kumhepo.

(Zvichaenderera mberi)