The Word Foundation
Goverana iri peji



THE

WORD

Vol. 19 JUNE 1914 Nha. 3

Copyright 1914 naHW PERCIVAL

GHOSTS

(Inoenderera mberi)
Mweya Wechido Wavanhu Vakafa

KUNYANGE pfungwa dzichiramba dziri nechishuvo mushure merufu inowirirana, inobatanidza uye inobata zvishuwo zvakawanda pamwe chete muhukuru humwe. Pfungwa dzinobatwa nechishuwo mushure merufu chete chero pfungwa dzisingakwanisi kuzvisiyanisa kubva kune chido. Kana ichiramba kuzviratidza uye nekuzvisiyanisa kubva kune chido, pfungwa dzinosiya chido. Kana muviri wenyama uchingofanirwa kunge wakadaro, asi usina kunyatsofa chishuwo chinotonga chinogona kubata chishuwo pamwe chete nekuita kuburikidza nemweya wenyama pamuviri wayo wenyama. Kana muviri wenyama wafa uye pfungwa dzasiya chishuwo, chishuwo chikuru hachina chimiro chekubatanidza kana hungwaru hwekuchitungamira. Saka inofanira kupatsanura, uye mafomu ezvishuwo zvakawanda zvakaonekwa mukati mehupenyu hwenyama zvinozvibvisa.

Chido chinoda kunzwa, asi pachacho hachikwanise kuchipa. Chishuwo chinorema chine nzara yekunzwa, asi kushaikwa kwemuviri wenyama uye kusiiwa nepfungwa, kunzwisisa kwayo kunonzwa nzara yayo chete. Ichishandura nzara dzayo dzakawanda pairi pachayo kuti igutsikane uye isingaiwani, chishuvo chikuru chinoputsika. Kubva pakuwanda kwechishuwo kunokura icho muSanskrit chinozivikanwa sekuti rupa, chimiro chechido. Iyi haisi yega, asi chishuwo chikuru chehupenyu huchangobva kurarama. Iko hakuna chimiro chimwe chekuda chete, asi mazhinji anoshuvira mafomu. Ivo vanokura kubva mukuwanda kwechishuwo, uye zvishuwo zvinopfuura kuita mafomu anoratidza kana kuratidza hunhu hwavo.

Kune midzi mitatu mikuru yechido muvapenyu, iyo inomutsa kune vazhinji vanoshuva zvipoko zvevakafa. Izvo zvitatu zvinoti, zvepabonde, ruchiva, uye hutsinye; chikuru pabonde. Zvipoko zvechishuwo zvevarume vakafa zvinonyanya hunyanzvi mushure mekufa kweizvo mumurume mupenyu zvaive pabonde, kukara, uye hutsinye. Vatatu ava vari pamwe chete sechipoko chekuda, asi vaviri vanogona kutonga mumwe kuti zvisazoonekwe sezviviri. Iyo yakasimba pavatatu ndiyo inonyanya kuoneka.

Makaro nehutsinye zvinozotonga pabonde mumhumhi chido chipoko, asi makaro anozonyanya kutaurwa pane hutsinye. Zvepabonde uye hutsinye zvichava pachena kupfuura makaro muhando chido chipoko, asi nzombe chido chipoko anozoratidza zvepabonde kupfuura hutsinye. Kuita zvepabonde kunogona kunge kuri pasi pemakaro uye hutsinye, kana makaro pasi pepabonde uye hutsinye mukati mekati chido chipoko, asi hutsinye huchanyanya kuratidzwa. Chimiro icho vatatu vacho vanonyanya kuoneka ndeye hogi chido ghost.

Muzvimiro zvemhuka izvi hunhu hwakanyanya hunoonekwa. Mune zvimwe zvimiro zvemhuka chimiro chakasimba zvikuru hachinyanyi kuoneka; yakadaro mhuka chimiro ndiye octopus chido chipoko. Kukara uye hutsinye zvinonyanya kuoneka, uye zvakadaro bonde rinotonga mamwe ese maitiro mune octopus chido chipoko. Nyoka inogona kunge isingaratidze chero yeatatu makuru echishuwo, asi nyoka chido ghost inyanzvi yepabonde.

Kana huremu hwechishuwo hwasvika padanho rekurambana, imwe kana akati wandei echishuwo anogadzirwa kubva mukuwanda kwechishuwo. Iyo yasara yehuremu haikuri kuita zvipoko zvechishuwo, asi inotsemuka kuita zvikamu zvakawanda, chimwe nechimwe chinopinda mukati uye chinoraramisa uye kupa simba mhando dzakasiyana dzemhuka dzenyama. Mapindiro anoita hushuwo hwechishuwo mumhuka dzenyama inyaya yechinyorwa chakakosha uye haizobatwa pasi pezvipoko zvechido.

Kwete chimwe nechimwe chezvishuwo zvakawanda chakaita mumuviri wemurume chinogona mushure mekufa kuve mweya wechishuwo. Chishuwo zvipoko zvevarume vakafa zvinokura kubva kune iyo midzi yechishuwo yakanzi, zvepabonde, makaro, hutsinye. Icho chikamu chechishuwo chinova chipoko chechishuwo chinotora chimiro chemhuka iyo inonyatso ratidza chimiro chayo. Mafomu aya kazhinji ndeemhuka dzinodya. Zvipoko zvekushuvira pachavo hazvigone kutora mhando dzemhuka dzinotyisa kana dzisingakuvadzi. Chipoko cheshuviro chinogona nerubatsiro rwepfungwa kutora chimiro chemhuka isingakuvadzi kana inotya, asi icho hachisi chaicho chishuwo chipoko.

Chokwadi, zvipoko zvechido zvevarume vakafa hazvina musoro. Havagoni kuonekwa nokuona kwenyama, kunyange zvazvo vangaonekwa muchiroto. Kana zvipoko zvechido zvaigona kusarudza, zvaisazoonekwa mumhando dzavanoita nadzo. Vaizodai kana vaigona, kutora mafomu asingazokonzere kutya kana kusavimba. Asi mutemo unomanikidza chipoko kuti chitore chimiro chinoratidza hunhu hwacho.

Kana chipoko chechishuwo chikaonekwa hachiwanzo kuve neakatsanangurwa maratidziro emhuka yenyama. Iyo yakasimba iyo chishuwo chakanyanya kujeka chichava chimiro chechipoko chechido. Asi kunyangwe chishuwo chakasimba sei, chimiro chechipoko chechishuwo chemurume akafa chichava chisina kujairika uye chinoshanduka. Kubva pakunyungudika kwechishuwo huturu huchaburitsa chimiro chinogona kunge chakafanana nemunhu, asi chichishanduka kuita chimiro chemhumhi, dzvuku reziso nerurimi runofema uye mazino ane nzara. Mhumhi chishuwo rufu rusati rwava gava shuwa chipoko mushure merufu. Mhumhi chido chipoko chevakafa chichava chikuru kana chidiki, chakasimba kana chisina simba, chakashinga kana kutsvedza. Saizvozvowo zvimwe zvipoko zvechishuwo zvichakura kubva muhushu hwechido, kana paine vamwe, uye chasara chehuzhinji chinopera.

Kuti vaenderere mberi neshuviro yavo zvipoko zvevakafa zvinofanirwa kudya pamusoro kana kuburikidza nezvishuwo zvevapenyu. Kana vapenyu vakasadyisa zvipoko zvinoshuva zvevakafa, zvipoko zvechido izvi zvaisagona kurarama kwenguva refu. Asi vanorarama kwenguva refu.

Kumunhu ari munyika, neanonzi mufungo uye pfungwa dzechokwadi, ane chivimbo chokuti zvinhu zvakaita sezvaanoona uye zvaanonzwisisa kuva, zvingaita sezvisina musoro kuti pave zvisikwa zvakadai zvinoshuva zvipoko zvevakafa, uye kuti zvidye vanhu vapenyu. Asi zvipoko zvechishuvo zvevakafa zviripo, uye ivo vanodya uye vanodyiswa navanhu vapenyu. Kuramba kutenda kana kunzwisisa chokwadi icho munhu asingazivi, hakurase chokwadi. Kudai vamwe veava vanhu chaivo vakanzwisisa maidi pamusoro pechishuvo chemidzimu yavanhu vakafa nemitoo yavo youpenyu pashure porufu, vaizorega kudyisa iyi zvipoko uye vaizoramba kuvaraidza. Asi vamwe vanhu vanogona kuvaraidza uye kudyisa zvisikwa kunyangwe vachiziva kuvepo kwavo.

Munhu ane makaro anoita kudya mwari wake, haazivi kuti ari kupengeswa uye ari kufudza mweya wenguruve, uye angave asina hanya nazvo. Murume ane makaro anovhima nekubata zvishuwo nekushaya simba kwevarume uye anotengesa mumiviri yavo nehuropi nedzimba kuti anyaradze makaro ake asingagutsikani, ari kubvumira gamhi chido chipoko chevakafa kuti chiite nzara mukati uye chidyise kuburikidza naye. Dindingwe kana katsi inotenderera zvinyoro nyoro kana kune uyo anofarira hutsinye, anogara akagadzirira kuruma nemashoko eruvengo uye kurova utsinye. Murume ane hudzamu hwakakomba anopa rusununguko kuchido chake anobvumira zvikara zvechisikigo senguruve kana nzombe kana gondohwe chido chipoko chemumwe munhu akafa kuti chienderere mberi nehupenyu hwacho kuburikidza naye; uye mukadzi ane chimiro chakafanana anorega nguruve kana octopus chido chipoko chevakafa kuburikidza nemuviri wake. Asi kune epicures ehuhure vanobereka uye vanodyisa zvishuwo zvavo uye vanoshuva zvipoko.

(Zvichaenderera mberi)